Shule za Kata zimegeuka vichaka vya kuwamaliza watoto wetu?

Na Kenny Ngomuo

Kikundi cha waraghbishi kutoka Mtandao wa Jinsia Tanzania (TGNP), walifanya mchakato shirikishi wa uraghbishi kuanzia tarehe 21 hadi 31 Mei 2012, katika vijiji vya Nsongwi Juu, Ifiga, Iwalanje, Nsongwi Mantanji na Ntangano Ijombe, Kata ya Ijombe, Wilaya ya Mbeya Vijijini mkoani Mbeya. Wakazi wa Kata ya Ijombe wameelezea kero mbalimbali ikiwemo tatizo la mimba za utotoni kutokana na ukosefu wa mabweni kwa wasichana wanaosoma katika Shule ya Sekondari ya Kata ya Iwalanje. Shule ya Iwalanje imekuwa mbali sana na makazi ya  wanafunzi walio wengi. Wanafunzi wanatembea umbali wa kati ya kilometa 4 hadi 8 kutoka vijiji vinavyotumia shule hiyo.

Waraghbishi toka TGNP  wakiwa katika mazungumzo ya pamoja na Wasichana wa  Shule ya Sekondari ya Kata ya Iwalanje, Mei 2012

Katika kuchambua na kufuatilia kero  ya  kuongezeka kwa wasichana wanaobakwa na mimba mashuleni    wanawake na wanaume wa Kata ya Ijombe wilaya ya Mbeya vijijini walitoa kilio chao katika warsha iliyoendeshwa na Mtandao wa Jinsia Tanzania (TGNP) . Akizungumza kwa uchungu, Bi Siza Mistoni anasema shule ya Kata ya Iwalanje imekuwa mbali sana na makazi ( kilimeta zaidi sita toka kijiji cha  Matanji) tatizo lililopelekea baadhi ya wanafunzi kutafuta vyumba vya kukodisha kwa jina maalum  ‘GHETO’. …   ‘Wanafunzi wamekuwa wakiishi kwenye magheto kwa muda mrefu na kupelekea wasichana wengi  kutokufanya vizuri katika masomo yao kwani wao, wamegeuka kuwa wapishi , wanasaka maji, kuni  kwa ajili ya kujipikia chakula.

Baadhi ya wanafunzi , kata ya Ijombe Mbeya vijijini, wakitoka kusaka maji hali inayowapelekea kukosa  vipindi vya masomo yao.

Kwa maana hiyo wasichana wamekuwa wakitumia muda wao mwingi zaidi kufanya kazi  zilizo nje ya masomo tofauti wa watoto wa kiume ambao muda mwingi wamekuwa wakijisomea.  Wasichana wengi wamepata mimba za utotoni  na kuwapotezea ndoto zao za baadae. Wakazi hawa wamedai kuwa baadhi ya magheto wanayoishi wapo  watoto wa kike na wakiume’, sambamba na hilo kuna uwezekano mkubwa na hatari ya kuongezeka kwa maambukiza ya magonjwa  hatarishi kama vile Ukimwi.

Baadhi ya wanawake walioshiriki katika warsha ya uraghbishi wamewaasa wanawake na wanaume kuvuta nguvu za pamoja na kuwa mabalozi wa kuwafundisha watoto wao popote pale walipo kujua madhara ya mimba za utotoni. Wanafunzi waepuke tabia ya kubweteka kwa utandawazi ulioingia hapa nchini kwa kasi kubwa. Wanakijiji waliweza kuchambua mazuri ya utandawazi kama ukitumika vizuri ni njia mojawapo ya  kujielimisha. Mfano wanafunzi wanaweza kupata taarifa sahihi kuhusiana na masomo yao, kuangalia taarifa za habari na kujua masuala mbalimbali yanayoendelea Tanzania, Afrika na Duniani kwa ujumla. Lakini wanafunzi hao hao wanatumia television kinyume na maadili kwa  kuangalia picha za ngono .

Wanakijiji  hawa wamebainisha pia kuwa  kumekuwepo na ulevi wa kupindukia katika Kata ya Ijombe ambao unaathiri si tu maadili ya watoto bali hata wanaume ambao mara nyingi hupelekea kufanya  ukatili wa  kijinsia kwa wanawake na watoto wa kike.   ‘ Mwanaume anakuja saa tano usiku anaaza kupiga kelele kudai chakula na anapokikosa kwa sababu hakuacha pesa  matokeo yake ni kipigo kwa mwanamke’ alisema Bi Mage John wa kijiji cha Iwalanje.

Vile vile ilibainika kuwa wasichana wengi wanajiingiza katika vitendo viovu kwa kukosa msaada wa pesa kutoka kwa wazazi wao kwa ajili ya mahitaji yao shuleni kama chakula na vitabu.

Wanakijiji hao wameongeza kuwa  shule za Kata zilizoanzishwa hazina walimu  wa sayansi na vifaa vya maabara,  kitendo kinachozima ndoto  zao za baadae. Wakazi wa Kata ya Ijombe wamedai pia kuwa shule hizi zinachangisha pesa  kila mwaka wanatoa elfu kumi ( 10,000/-) mbali na ada ya shilingi elfu ishirikini (20,000/=) kwa mwaka hawa ni wale wanaoishi nyumbani na kwenye magheto. Kwa wanafunzi wanaoishi mashuleni wanalipa laki nne na nusu (450,000/-kwa mwaka). 

Hata hivyo,  wazazi hawa wamedai kuwa kuna michango mingine kama fedha za madawati, vitambulisho, bima za afya, tahadhari  na rimu. Michango hii inakuwa ni kikwazo kwa wazazi ambao kipato chao ni kidogo. Wanawake pia wamedai kuwa mara nyingi mzigo wa kulipa ada unawaangukia wao kutokana na wanaume wengi kuwa walevi na kusahau familia zao.

Kwa upande wake mwanafunzi wa kidato cha nne Annety Bora anasema changamoto kubwa iliyopo katika shule ya Iwalanje ni ukosefu wa mabweni ya wasichana ambapo inapelekea baadhi ya wasichana kuishi kwenye madarasa kutokana na mabweni ya wasichana kutokuwepo shuleni hapo. Pia ameuomba uongozi wa shule uweze kufuatilia  na kusimamia vyema uwepo  wa walimu wa sayansi pamoja na  vifaa vya kufundishia kwa ajili masomo ya sayansi kwani vilivyopo havikidhi mahitaji ya wanafunzi hao

Hata hivyo wananchi wanaolizunguka eneo la shule hiyo, wameuomba uongozi wa serikali katika ngazi ya Kata kuchukua  hatua za haraka hasa kuhakikisha michango isiyokuwa ya lazima inaondolewa, kupata waalimu wenye sifa za kufundisha na siyo ‘yebo yebo’ na pia  kulinda maadili na usalama wa watoto wetu.